Weerweetje 24/05: Wat is de kans dat ik getroffen word door bliksem? Hoeveel mensen overlijden er elk jaar in Europa aan bliksem?
Gisterenavond (23 mei 2024) sloeg het noodlot toe, wanneer een kort maar stevig onweer ontstond in Courrières, een dorp tussen Arras en Rijsel, op amper 30km van de Belgische grens. Tijdens een voetbalmatch van 10-13 jarigen werd de trainer getroffen door een blikseminslag! Nieuws waar ik toch even van schrok... niet enkel omdat het om ordinair onweer ging (duurde maar een kwartiertje en loste slechts vijf blikseminslagen in een straal van 20km rondom het voetbalveld) maar ook omdat het een zeldzaam incident is. Ik kan me niet meteen herinneren dat er in België, Nederland of nabij de landsgrenzen er een persoon gewond raakte door bliksem, laat staan dat die overleed. Kunnen jullie je herinneren dat dit eens in het nieuws is gekomen? Laat het dan hieronder weten in de reacties.
De ongelukkige was een 31-jarige man, aldus de nieuwsdienst van het arrondissement Nord-Pas-De-Calais. Twee anderen hebben ernstige brandwonden opgelopen, maar hun identiteit en leeftijd is niet bekend. Het had veel slechter kunnen aflopen want een bliksem kan mensen verwonden tot een tiental meter afstand vanwege diens extreme temperatuur (6000°C). Het onweer was niet geheel onverwachts: een code geel was uitgevaardigd door de meteorologische dienst. Interview over het incident, kan je hier herbekijken: https://www.bfmtv.com/meteo/intemperies/homme-foudroye-dans-le-pas-de-calais-quel-est-le-risque-d-etre-tue-par-un-eclair-en-france_AV-202405240440.html#:~:text=Un%20homme%20de%2031%20ans,Pas%2Dde%2DCalais).
Ik ben eens op onderzoek gegaan in de bliksem-archiefdata en kwam dan het volgende te weten over de bliksem in kwestie:
de bliksem sloeg om 19u51 in op de man, met een kracht van 14 kA of 14 000 Ampère. Deze stroomsterkte duurt vaak echter maar een tiende van een seconde. Het was geen sterke blikseminslag: dit is zelf minder dan de gemiddelde stroomsterkte van een blikseminslag (22 000 - 30 000 Ampère).
Archief data: https://meteologix.com/be/lightning/pas-de-calais/20240523-1755z-a-5min-20240523175162500005163.html
Hoeveel mensen overlijden er nu jaarlijks door bliksem? In welk land is het risico het grootst?
Volgens Europees onderzoek (inclusief Turkije, Armenië, Azerbeidzjan en Georgia) tussen 2001 en 2020, zijn er 1280 mensen overleden nadat ze door een bliksem getroffen werden. Uitgerekend is dat zo'n 64 per jaar, op een bevolking van circa 500 miljoen mensen (wereldwijd sterven er wel naar schatting 2000 mensen/jaar aan: dat zijn er 5 elke dag!). De gemiddelde kans in Europa is dus ongeveer 1 op 800 000. Best opvallend: mannen zijn veel vaker het slachtoffer hiervan (78%) dan vrouwen (22%). Dat komt waarschijnlijk omdat mannen vaker een buitenberoep hebben (bvb bouwsector of industriesector) en van nature meer risico’s nemen.
Er zijn ook grote verschillen tussen de naties onderling: landen met het hoogste aantal bliksemdoden zijn de Oostbloklanden Bulgarije (8,6 per miljoen per jaar), Moldavië (7,7) en Roemenië (5,8). De laagste aantallen daarentegen zijn te vinden in Malta, Portugal en België (0,1). Het aandeel van dodelijke slachtoffers bij werkactiviteiten neemt toe van West- naar Zuidoost-Europa. Wat betreft de leeftijd van de dodelijke slachtoffers, hebben mensen in de leeftijd van 10-19 jaar het grootste aandeel van alle leeftijdsgroepen, met een piek op de leeftijd van 15 jaar (33 dodelijke slachtoffers). Gesplitst naar geslacht, is de leeftijdsgroep van 10-19 jaar het meest kwetsbaar bij mannen, terwijl er een piek te zien is bij vrouwelijke slachtoffers in de leeftijdsgroep van 50-59 jaar.
In Frankrijk zouden er jaarlijks minder dan 10 personen omkomen door het natuurfenomeen. Het Verenigd Koninkrijk, dat ongeveer even veel inwoners (67 miljoen) telt, heeft een jaarlijkse dodentol van 3 als gevolg van bliksem aldus Royal Society for the Prevention of Accidents (RoSPA). In Nederland vormt bliksem voor 1 à 2 personen/jaar de doodsoorzaak en in België minder dan 1 (hoewel dat naar mijn gevoel zelden in het nieuws wordt verkondigd). Het aantal slachtoffers is afhankelijk van de bevolkingsdichtheid enerzijds, maar ook van de blikseminslagdichtheid anderzijds: de ene plek is namelijk vatbaar voor onweer, maar niet zo vatbaar voor een blikseminslag dan de andere. Op onderstaande kaart van België, zie je waar de meeste blikseminslagen werden geregistreerd in de periode 2004 - 2020.
De dichtheid van blikseminslagen is het grootst in de oostkantons (1,4/km²) en het kleinst ten noordwesten van de Leie tussen Gent en Deinze en aan de provinciegrens Vlaams-Brabant met Oost-Vlaanderen tussen Ninove en Mechelen (minder dan 0,5/km²). Een deel van onze streek (Aalst-Affligem-Liedekerke) zit daar dus bij.
Een verklaring hierachter is niet voor-de-hand-liggend, maar het reliëf speelt alleszins een grote rol in de Ardennen en Hoge Venen waar de dichtheid duidelijk groter is. Daarnaast zal de oppervlakte bosrijk gebied ook een invloed hebben: bossen zijn niet enkel een bron van veel vocht die dient als energie voor onweersbuien, maar bomen zijn ook vatbaarder voor een blikseminslag dan gebouwen. Dit heeft met geleiding te maken.
Dat is de reden waarom het wordt afgeraden om tijdens een onweer onder een boom of in een bos te gaan schuilen, want dat verhoogt het risico alleen maar. Ons menselijk lichaam bestaat voor 75% uit water en laat water nu één van de slechtste geleiders zijn voor bliksem. Daarom worden mensen gelukkig zeer weinig rechtstreeks getroffen.
Wanneer en waar worden mensen het vaakst getroffen door bliksem?
Volgens gedetailleerd Frans onderzoek van Stéphane Schmitt en Michaël Kreitz is het risico hoofdzakelijk bestaand van mei tot en met augustus, wanneer er veel onweersbuien voorkomen in West-Europa. De meeste slachtoffers vallen in de maand juli (30%), gevolgd door 22% in augustus en 18% in juni.
De mensen die het vaakst worden getroffen, zijn vaak wandelaars (13%) en mensen die in de buitenlucht hun job uitoefenen (19%). Mensen die onder een tent staan of aan het fietsen zijn, worden minder vaak getroffen (zie diagram).
Plekken waar je uiteraard het allerveiligst bent: binnenshuis en in de auto.
Hebben jullie nog vragen of opmerkingen? Laat het hieronder weten in de reacties.
Bronnen:
- Login of registreer om te reageren
