Waarom begint de lente meestal al op 20 maart? Wat is er zo kenmerkend aan die dag?

Begint de lente morgen al? Ja, dat klopt! De lente begint officieel op donderdag 20 maart 2025 om precies 04:01 uur CET of 9:01 GMT. Dat is 10u01 Belgische tijd. 

👉 Dit is het moment van de lente-equinox (ook wel de voorjaarsequinox genoemd), het exacte tijdstip dat de zon loodrecht boven de evenaar staat. Vanaf dat moment duren de dagen langer dan de nachten op het noordelijk halfrond. ☀️🌍

De naam "equinox" komt van het Latijnse aequinoctium: aequus (gelijk) + nox (nacht) → letterlijk "gelijke nacht".

Klopt dat wel? Want als ik vandaag (19 maart) naar de kalender kijk, dan kwam ze op om 6u49 en gaat ze onder om 18u55: als ik goed kan tellen is dat 12 uur en 6 minuten zonlicht? Wel, dat valt op twee manieren te verklaren:

1) De zon is geen puntbron
De zon is aan de hemel geen klein puntje, maar heeft een duidelijke schijnbare diameter van ongeveer 30 boogminuten (dat is een halve graad). Dit is een maat voor de hoek die ze aan de hemel inneemt. De tijdstippen voor zonsopkomst en zonsondergang worden bepaald door het moment waarop het bovenste randje van de zonneschijf boven of onder de horizon komt. Hierdoor verschijnt de zon 's ochtends iets eerder boven de horizon en verdwijnt ze 's avonds iets later erachter dan het middelpunt van de zon. 

2) De atmosferische refractie: het effect van straalbreking
De tweede reden heeft te maken met het verschijnsel refractie, oftewel straalbreking. Lichtstralen veranderen van richting wanneer ze door een ander medium gaan. Een bekend voorbeeld hiervan is een rietje in een glas water, dat in de vloeistof gebroken lijkt en een andere richting lijkt aan te nemen.

De mate van straalbreking neemt toe naarmate de zon lager aan de hemel staat. Wanneer de zon zich bijvoorbeeld 2 graden boven de horizon bevindt, zorgt de straalbreking ervoor dat ze 18 boogminuten hoger lijkt te staan: zie onderstaande afbeelding. Ter verduidelijking: één boogminuut is 1/60e van een graad. Wanneer de zon precies op de horizon staat, wordt ze door de straalbreking zelfs ongeveer 35 boogminuten hoger geplaatst. Dit zijn gemiddelde waarden, die onder meer afhangen van temperatuur en luchtdruk.

In werkelijkheid passeert de laagstaande zon verschillende luchtlagen met uiteenlopende dichtheid, temperatuur en vochtigheid. Daardoor varieert de straalbreking van dag tot dag. Dit betekent dat we de zon nog boven de horizon kunnen zien, terwijl ze in werkelijkheid al onder de horizon is verdwenen.

Omdat de straalbreking snel toeneemt wanneer de zon dicht bij de horizon staat, lijkt de zon vlak boven de horizon niet perfect rond, maar eerder afgeplat. Dit effect is duidelijk zichtbaar bij een vrij uitzicht op de horizon.

💡 Leuk weetje

De lente-equinox wordt in veel culturen gevierd als een nieuw begin en het ontwaken van de natuur. Het markeert niet alleen het begin van de lente, maar staat ook symbool voor licht, groei en vernieuwing. 🌱☀️

1. Nowruz (Perzisch Nieuwjaar) – Iran, Centraal-Azië

Nowruz betekent letterlijk "nieuwe dag" en wordt al meer dan 3000 jaar gevierd! Het feest symboliseert het begin van het nieuwe jaar in Iran en veel Centraal-Aziatische landen zoals Oezbekistan en Kazachstan.

Tradities:

✅ Een feestelijke tafel met zeven symbolische items zoals appels (gezondheid) en tarwegras (groei).

✅ Schoonmaken van het huis (lentepoets), nieuwe kleren aantrekken en familiebezoeken.

✅ Het aansteken van vuur als symbool voor het verdrijven van negativiteit. 

🌸 2. Ostara – Germaanse en Keltische traditie

Ostara is een heidens lentefeest, genoemd naar de Germaanse godin Eostre (godin van de lente en vruchtbaarheid).

Tradities:

✅ Het versieren van eieren als symbool van vruchtbaarheid (voorloper van onze paaseieren!). 🥚

✅ Het ontsteken van vreugdevuren om de zonnewarmte te verwelkomen.

✅ Het loslaten van negatieve energie en het verwelkomen van nieuwe plannen.

🌸 3. Higan – Japan

Higan betekent letterlijk "de andere oever" en wordt gevierd tijdens zowel de lente- als de herfstequinox.

Het is een boeddhistisch feest waarbij men voorouders eert en spirituele balans zoekt.

Tradities:

✅ Het bezoeken van de graven van familieleden.

✅ Het eten van botamochi (zoete rijstballetjes met rode bonen).

✅ Meditatie en reflectie over balans in het leven.

🌸 4. Chichen Itza (Mexico) – Maya-traditie

In de oude Maya-stad Chichen Itza vindt tijdens de lente-equinox een bijzonder natuurverschijnsel plaats.

De zon werpt een schaduw op de trappen van de piramide van Kukulcán, waardoor het lijkt alsof een slang (de god Kukulcán) naar beneden kruipt. 

Dit symboliseert de komst van de lente en de wedergeboorte van de natuur.

🌸 5. Holi – India

Hoewel Holi niet direct op de equinox valt, wordt het gevierd rond dezelfde tijd en symboliseert het het einde van de winter en het begin van de lente.

Tradities:

✅ Mensen gooien gekleurd poeder naar elkaar → symbool voor vreugde en het vieren van diversiteit 🎨

✅ Grote vreugdevuren om negativiteit te verbranden en plaats te maken voor positieve energie.

✅ Dansen, zingen en traditionele zoetigheden eten.

💡 Interessant weetje: de laatste keer dat de lente begon op 21 maart is al van 2011 geleden en de volgende keer is pas in 2102! Deze eeuw zal dat dus telkens op 20 maart zijn. 

Je kan aftellen naar het officiële begin van de lente via: How many days until Spring?